Obviously this extract of information is something I have taken from elsewhere, but this is something to remind all the KAIVITI as to what exactly the "Clean-up Campaign" is referring to: Please read this with some concern and take it seriously as it is not just some baseless accusation, but the records exist for all to see.
Go and do your searches at the companies registry or the senate records and you shall see the truth!
How Fijian Provinces were Betrayed and looted by the Fijian Initiative
People of Fiji had been told of corruption and questionable dealings by those who were considered the marshals, saviours and guardians of Fijian race. When Frank Bainimarama sacked the government and took charge, his reasoning, among others, was to save the Fijian race from unscrupulous and wanting leadership. My purpose here is to substantiate this through reporting on Senate proceedings of some 14 years ago.
When Adi Quini Bavadra was alive she tried her best to reveal the dealings in Fijian Holdings Limited (FHL) but people with power and influence won and this matter never saw the light of day. My lament had been that while Fiji has an abundance of copy journalists and copy feature writers, there is dearth of good, conscientious, bold and sincere investigative journalists. Perhaps somebody like that can pick the hints from here, and perhaps create an FHLgate.
However I will report on what took place in Fijis Senate on 18 May, 1993.
In the Senate sitting of 18 May, 1993 (pages 731 to 748), Senator Manu Korovulavula moved a motion for the Senate to call on Government to carry out an investigation into the method adopted by the Board of the Fijian Holdings Limited to allow limited liability companies to buy shares into the company (FHL) without the knowledge of 14 Provinces. Senator Korovulavula had stated that the motion was brought on a point of principle to reveal less than honest dealings of people in position of power, knowledge and trust.
The intention of the motion was to reveal odd and strange method known to a selected group of shareholders who took advantage of this to borrow funds from the Fiji Development Bank (FDB) or the National Bank of Fiji (NBF) in order to buy shares in FHL.
As example of this a whole Province has only $50,000 Class A shares while a family private company shares add up to $200,000, which is a scam in any language. It is obvious someone somewhere had not been honest and loyal to the Fijian people in not telling them the truth.
FHL was primarily created to be owned by the Provincial Councils, Fijian people and Fijian institutions, NOT the elite limited liability family companies. The Great Council of Chiefs, right from its inception was unanimous to see that FHL was to be owned by 14 Provinces, NLTB and FAB.
However the irony and shame is that according to 1992 annual report, 14 Provincial Councils and two Fijian institutions, Native Land Trust Board (NLTB) and Fijian Affairs Board (FAB) hold only 30 % of total shares while the elite Fijians with their family limited liability companies hold 70% of shares. This is a fraud on the common indigenous people who are supposed to be shareholders of FHL through their respective provinces!
People of Fiji need to be made aware of Fijian Initiative. This Fijian advisory body comprised of intellectuals, professionals, businessmen and senior executives in the private and public sector. The aim of this initiative is to pull these resources, convene regular meetings and seminars to enable it to come up with recommendations to develop and assist Fijians to better themselves in all aspects of life, more so in the field of trade and commerce.
Senator Manu Korovulavula reported to Senate that it was interesting to know that some of the senior members of the Fijian Initiative did not consider it appropriate to advise the 14 Provincial Councils that they could borrow three or four times more from FDB, the amount of shares which they already had in FHL. All this while, these senior Fijian sons took secretive actions to line their own and familys pockets at the cost of Provincial Councils!
Senator Korovulavula revealed private shareholding of three provinces with which he was familiar. Please note that all figures, amounts and situations reported are as at 1993, and they may have changed now.
In Kadavu Province, he spoke about 3 companies. The first, Kadavu Development Company, which is fully owned by people of Kadavu, owned only $50,000 shares.
The other, KJY Investment Limited, owned by Qarases Cabinet Minister Konisi Yabaki and his family, owned $100,000 shares.
The third, Taoi Investment Limited, owned $200,000 shares. Shareholding in this Company then belonged to Jesoni Vitusagavulu and Ulaiasi Taoi. Vitusagavulu is former staff of FDB, former Air Pacific Executive, former Director of Fiji Trade and Investment Board and currently Fijis High Commissioner to USA, appointed by deposed PM Qarase. Taoi is President of Indigenous Fijian Business Council. Previously Rodney Acraman also used to own shares which have since been bought by the remaining two shareholders.
The interesting issue here is that Konisi Yabaki was then the Chairman while Vitusagavulu was Secretary respectively of Kadavu Development Company. They went ahead, used their positions to build their own interests at the cost of Kadavu Province.
The next province is Lomaiviti, which had only $55,100 shares while KB Investment Limited and 5X Investment limited owned $100,000 each while Vensalisi Investment Limited had $80,000 shares.
KB Investment Limited, with $100, 000 shares is owned by Bakani family. The head of this family Kalivati Bakani is former executive of FDB, former Deputy General Manager of NBF, former Carpenters Executive and current General Manager of NLTB. The purchase of shares was financed by NBF.
5X Investment, with $100,000 shares, is owned by Lote Rabuku, Semesa Matanicake, Delai Sainikinaivalu, Penisoni Gauna and KB Investments. Note that acquisition of these shares was also financed by NBF.
Vensalisi Investment Limited, with $80,000 shares, is owned by Isikeli Mataitoga and family. Isikeli then was Director of Public Prosecutions and is CEO of Foreign Affairs.
Interesting point to note is that in less than two months after registration of 5X Investment, this $1 per Share Company got $75,000 loan from NBF. Additionally, three months after KB Investment Limited was registered, Kalivati Bakanis wife got $107,000 loan from NBF where her husband was the then Deputy General Manager. Three months after Isikeli Mataitogas family company was registered, he obtained $64,000 from FDB which was headed by Qarase.
Now we move to the Province of deposed Prime Minister, Lau Provincial Council, which had only $50,100 shares. At same time, Stiks Investment Limited had $150,000, Q-Ten Investment Limited had $200,000 and Kepa Investment Limited had $100,000 worth of shares.
Stiks Investment Limited shares of $150,000 are fully owned by Weleilakeba family. Sitiveni Weleilakeba is the CEO of FHL and one time business partner of democracy activist Laisa Digitaki, together with whom, he tried to run Mobil Walu Bay Service Station which went into receivership and was then acquired by Carpenters Motors. The shares in Stiks had been financed by FDB.
Q-Ten Investment Limited held $200,000 shares, which is owned by Laisenia Qarase Family. One property CT 14743, Lot 2 was mortgaged twice to acquire finance for $112,400 and $353,217 respectively. Note that at the time, Laisenia Qarase was the Managing Director of FDB, the lender for share acquisition. At that time, Laisenia Qarase was also the financial advisor to the Fijian Affairs Board, but failed to advise them of this insider information of acquiring shares.
Kepa Investment Limited, with $100,000 shares, was wholly owned by Lakepa family, Satini and Milika, and financed by FDB.
An interesting point is that one of the nine points of Deuba Accord was for government to make $20m interest free LOAN to FHL through Fijian Affairs Board, repayable over 20 years. What taxpayers of Fiji need to know is under whose authority this taxpayers loan of $20m was converted to a gift for FHL. Note that board members of FHL, with shares then included Laisenia Qarase, Sitiveni Weleilakeba and Josaia Mar, who has been removed as Chairman of FEA by Commander. Also note that Laisenia Qarase was the interim Prime Minister when this shady and questionable deal took place.
What the Fijian race needs to ponder is that Qarase regime has been projecting Indo Fijians as the common enemy of the indigenous race. Is this really so? Indigenous Fijian people had placed their faith in the hands of these intellectuals, so called professionals and who were supposed to be guiding the Fijian race. The FHL was the commercial vehicle through which the wellbeing of Fijian race was intended to be improved. The dependency of the wisdom of Great Council of Chiefs and the elders in the villagers was on the shoulders of the so called Fijian Initiative group. However these very same people tricked their own people while projection Indo Fijians as villains.
With friends like the Fijian Initiative, the indigenous race need no enemies at all. There is a saying that enemies who strike from front is miles better than friends who strike on the back. Fijian Provinces have been dealt commercially fatal blows on their backs by their trusted sons.
Perhaps those who are crying for Qarase regime to come back need to consider whether he is worthy of this honour. The Commander is right in trying to save the indigenous race from the enemy within, as there is no fear from those outside.
Those who were Senators in 1993, and were present in Senate, including the President Ratu Iloilo and Adi Litia Cakobau need to answer to the Fijian race why this call for investigation was wiped under the carpet. Other Great Council of Chiefs nominees in that Senate also need to answer to their people.
As part of Commanders cleanup, the whole saga at FHL needs to be reopened and relooked and the $20m of taxpayer funds should be repaid to the nation, and specifically reserved for rural development of each of the 14 Provinces and fat cats Fijians need to be trimmed down to size, so that the whole nation can be spared from ungrateful sons who projected others as enemies of the indigenous race.
And those racist politicians and their hangers-on who projected and put Indo Fijians as red herrings should be made to answer to the indigenous race of this betrayal and who their real enemies are!
Wednesday, May 23, 2007
NA VUCU NI VANUA
NA BOSE NI NODA GAUNA NA KAWA I TAUKEI
Oqo e dua nai talanoa ni dua na Parofisai ka kunekunetaki ena yabaki 1920 ena dua na nodra bose na Vu kei Viti ka vakayacori mai Bua. O Bua na nodra vale ni bose na Vu kei Viti ka davo koto ena babaceva ni vanua o Nakauvadra. E tarava tu yani na koro e rua, o Navunisea kei Nabalabala ena vanua o Tokaimalo, Tikina o Saivou ena loma ni Yasana o Ra.
1. Na bose oqo era a mai navuca kina na kena taqomaki na noda i yau na Kawa I Taukei e Viti ni ra sa mai via kovea tiko na vulagi, kei na kena via laki kau mai na kato ni cakamana ni a maroroi sara tu mai na wai cevata.
Nai talanoa oqo e ra veisola koto kina na kena Serekali mei vakadei kai vakadinadina ni Parofisai dina oqo. Ia na kena vakayacori se kena vakavotukanataki ena qai tukuna ga mai ko Gauna ni sa donu ka mau mai vua na Kalou levu ko Jiova.
Na bose oqo e dolavi ena dua na uneune ka kuretaki Viti na kena kaukauwa ka me kila o vuravura taucoko na dolavi ni nodra bose na Turaga Bale na Vu kei Viti ka vaka koto oqo na kena serekali:
ME LUTU NA UNEUNE NI VANUA
BASIKA TU O LUTUNIGAUNA
NA LUVEDRA TU NA SALU MAI BUA
MAI YADRAVA NA BOSE MAI ULUDA
I KA RUA O COVERENIKOULA
Oqo e dua nai talanoa ni dua na Parofisai ka kunekunetaki ena yabaki 1920 ena dua na nodra bose na Vu kei Viti ka vakayacori mai Bua. O Bua na nodra vale ni bose na Vu kei Viti ka davo koto ena babaceva ni vanua o Nakauvadra. E tarava tu yani na koro e rua, o Navunisea kei Nabalabala ena vanua o Tokaimalo, Tikina o Saivou ena loma ni Yasana o Ra.
1. Na bose oqo era a mai navuca kina na kena taqomaki na noda i yau na Kawa I Taukei e Viti ni ra sa mai via kovea tiko na vulagi, kei na kena via laki kau mai na kato ni cakamana ni a maroroi sara tu mai na wai cevata.
Nai talanoa oqo e ra veisola koto kina na kena Serekali mei vakadei kai vakadinadina ni Parofisai dina oqo. Ia na kena vakayacori se kena vakavotukanataki ena qai tukuna ga mai ko Gauna ni sa donu ka mau mai vua na Kalou levu ko Jiova.
Na bose oqo e dolavi ena dua na uneune ka kuretaki Viti na kena kaukauwa ka me kila o vuravura taucoko na dolavi ni nodra bose na Turaga Bale na Vu kei Viti ka vaka koto oqo na kena serekali:
ME LUTU NA UNEUNE NI VANUA
BASIKA TU O LUTUNIGAUNA
NA LUVEDRA TU NA SALU MAI BUA
MAI YADRAVA NA BOSE MAI ULUDA
I KA RUA O COVERENIKOULA
I KARUA O COVERENIKOULA
NA OVISA LEVU NI NODA VANUA
NA TAMANA O BOLANAVURAVURA
GANEI ADI SOVANATABUA
YADRA TIKO E MATANIKATUBA
NA LEWA NI BOSE KA SA VESUKA
NA KENA LAWA NA ‘MATE KEI NA BULA’
NI MAI ROGOCA ME TUKUNI YANI
NOQU CAKACAKA SA DREGATI
BOSE NI GAUNA ME MAI DOLAVI
SA TABU SARA NI LAUSAQATI
ME LAVETI TU KO VITI AILADI
LUTU DROMU TU NI VUQA NA YABAKI
NI RA BUTURAKA TU NA KAITANI
2. Na dolavi ni bose oqo era tiko kece kina na Vu kei Viti, e rau bau tiko tale ga kina na turaga veitacini oya oi rau na Ciri, qai bera mai e dua na marama levu ka tinadra na koula kece kei vuravura. Sa mani lewai me rube na bose me rua na siga, ka me waraki na marama levu oqo ko Tinanikoula.
KEIMAMI SA TIKO MAI BUA
KEI IRA KECE NA VU NI VANUA
KA SA DOLA NA BOSE NI GAUNA
RAU TIKO KINA NA TURAGA RUA
SA YALI TU O TINANIKOULA
VAKARUBE NA BOSE KA SIGA RUA
NA LEWA NEI KOYA NA MATUA
SA VURA TU O TINANIKOULA
NA MARAMA SAU NI NODA VANUA
NA WA NI BIUKILA E YALUMA
E VAKATAGIA VAKAMALUA
VAKAROKOROKO NA SIGA NIKUA
KA TEKI CUVA NA VU NI VANUA
3. E mani vosa na Turaga nai Liuliu levu kei Viti ko Ratu Waicalanavanua ka tamadrau na Ciri. E ra mani kaya tiko ni sa matua na koula kei Viti, ia me ra vakagalalataki mada na vulagi e ra mai qara bisinisi tiko e Viti, ka ni sai ira ga oqo na dau veivakaisini.
NA TUI KO WAICALA KA TUKUNA
KO I AU NA BOSO NI NODA VANUA
NA NOQU VOSA E LUTU VAKAUMA
NA DELAI VITI KA SA LUTUKA
AU MANI VUKICA NA KENA GAUNA
OSODRIGI TU NA UMA NI KOULA
I RAGONE ME KUA NA VAKASUKA
ME TUKI NA KISI NA SIGA NIKUA
VAKARAUBUKA LIMA NA MINITI (2000 COUP)
VOSA CAKE TU KO NAITINI (Ilikimi Naitini)-George Speight
ME RUBE MADA NA BOSE KEI VITI
AU MANI VODOKA NA LAWA VIRIKI
I KARUA NA SEKODI MINITI
AU MANI SOLIA NODRA NOTISI
ME RA TOKITAKI NA TIKO E VITI
VULAGI KECE ME TOKI LAIVI
ME SOGOTI KECE NODRA BISINISI
NI RA SOGOTA NA LEWA KEI VITI
ME DA LUTU SOBU ME NODRA NA WINI
4. Sa mani rivarivabitaki de yaco e dua nai valu vei ira na kawa bula kei Viti. Sa mani kaya o Ratu Waicalanavanua me ra mai vakatarogi se o cei ena rawa ni vala ena vukuda na kawa bula kei Viti raraba. Rau mani bole e rua na turaga dau vala o Tuirevurevu na qaqa mai Narokorokoyawa, e bolea me nona duadua ga na vala ena vanua mamaca kei na maliwa lala.
Na kena I karua ko Misijiale Komaiwai ka yacana kilai levu tu me ko Dakuwaqa. Sa nona duadua ga na vala ena loma ni wasawasa.
TALANOA NI GAUNA SOGOTUBU MADA
ME RA BOSEVATA NA VU MAKAWA
NA VOSA NI BOLE RA SA CAKAVA
ME RA BOLE I MATAI WAICALA
BOLE CAKE E DUA NA TURAGA
TUIREVUREVU DINA QORI NA YACANA
NOQU KORO O NAROKOROKOYAWA
LAIONE NI VANUA MAMACA
IKELI VUKA I NA MACAWA
VEI KA KECE AU DAU CATAKA
BOLE TALE E DUA NA TURAGA
NA YACAQU O I AU O DAKUWAQA
NOQU TIKO NA LOMA NI WASAWASA
VEI KA KECE AU DAU SAGATA
NA MELISITIMA NA MANUWA
NA SAMARINI BAU VATA KAYA
AU TILOMA BULABULA NA TAMATA
NA KAUKAMEA AU QURULAKA
NI MAI ROGOCA NI VAKASARAVA
AU SA CICI KA KUSA RAWA
QIQI NI VALU AU TABELAKA
AU TAURA KAU VOROVOROLAKA
SAU NEI TAMAQU KAU BOLETAKA
AU KILA NA KALOU DINA SARA
NA TAMATA KECE AU TAWA OKATA
VODI VEI AU NA UMA VARASA
5. E ra sa mani lomavata me sa dolavi na mana kei Viti. E rau sa mani tarogi na Ciri. Sa e vei na kato ni cakamana kei Viti? E rau mani kaya ni rau vakalutuma sara tu mai na wai cevata. Sa mani kaya vei rau ko Waicalanavanua, “Drau rogoca na nodra lewa ni bose na Vu kei Viti. Mo drau laki kauta mai na kato ni cakamana ena kena gauna totolo duadua ka me mai dolavi na veivakatorocaketaki vei ira na kawa bula kei Viti. Ke sega, drau na totogi mate”. Rau sa loma leqa na Ciri se o cei me na vukei rau e na cakacaka dredre oqo, ka ni yadravi tiko na kato ni cakamana e na ligadra na sotia qaqa mai na wai cevata. Rau sa mani vaqara e dua na turaga me vukei rau e na cakacaka dredre ka vakarisiate oqo. Rau sa mani gole ki Nailega mai Wainibuka me rau laki kerea na qase mai Nailega.
NA TAMATA VUKU E RA VAQAQARA
E RA VUKA I LOMANI MACAWA
RA NUNUVA NA LOMANI WASAWASA
RA VAQARA VOLI NA KATO NI CAKAMANA
E RA YADRAVA NA BOGI KA SIGAVAKA
KA RA SEGA SEGA SARA NI KUNEA RAWA
NA WAQA NI KATO SA KUNE RAWA
NI KASA KOTO MAI NA BOTO NI TOBABASAGA
ME KUA NA IKA E NA WASAWASA
SE MANUMANU E NA VANUA MAMACA
ME SESE KINA NA NODRA VAKASAMA
Oqori ga na waqa lala ni kato ni cakamana. Na yacana o Diliwanivalu, e qase ulucou ka se sucu kaya ga mai na nona cou. E turaga qaqa ka dau tu taudua voli ga. E Turaga Sau ka dau cakamana tale ga. Na sau kei na mana tiko vua ni sili mai Nailega e suka cake na Wainibuka ka laki luvu sara kina o Nakauvadra.
Rau sa mani vakasavuya vakavanua na nodrau kerekere, ka sa mani vakadonuya na qase mai Nailega. Me laki waraki koya ko Dakuwaqa mai Yasawa me yadrava tiko na yasa ni wasawasa koya.
Sa mani gole cake ki Igiladi na qase mai Nailega ka vodoka cake e dua na manuwa lailai na yacana na Senirosi. Na manuwa oqo e manuwa mai Natobabasaga e na baravi kei Nakorotubu e na yasana ko Ra. E rua ga na siga na soko ni manuwa oqo sa kele mai Lodoni, sobu ki vanua na qase mai Nailega ka vukici koya me vaka e dua na gone yalewa yabaki tinikawalu. Sa mani gole cake vua na Tui ko Kinijioji ka kerea na luvena yalewa me laki vakadinadinataka na nona I lakolako kina Saucapole. Sa mani sainitaka na nona I vola ni curu vanua, ka biuti Lodoni e na walu na kaloko ena mataka lailai, gole kina wai cevata, taura na kato ni cakamana ka gole lesu mai ki Viti. Qai dromu na siga sa rau sota kei Dakuwaqa mai Yasawa.
BIUTA NA WAVU NA SENIROSI
SAQA NA MUA O LODONI
LODONI AU TIKO VOLI KINA
KINIJIOJI AU VIA RAICA
NA LUVENA ME NOQU VAKADINADINA
BIUTI LODONI ENA WALU
NA WAI CEVATA SA KABUKABU
AU SAGA VOROKA NA WAI CEVATA
AU TAURA NA KATO NI CAKAMANA
AU BIUTA I LOMA NI NOQU WAQA
AU SOLIA KECE NOQU KATAKATA
DROMU NA SIGA MAI YASAWA
TIKO KINA NA VUKE YADRA
NI MAI ROGO NI VAKASARAVA
O AU NA TAGANE NI LOMA NI WASAWASA
O CEI TALE E MAI VIA VALA
MEU BIUTA RUARUA I TUBA NA YALOKA NI MATANA
IRA NA MIMIRA NA NONA GACAGACA
6. Sa kau kina vale ni bose mai Bua na kato ni cakamana. Sa qai vakacirimi na kena waqa. E ra biliga tu mai na qio vakaitamera, dua na wase e ra qio loaloa, ka dua nai wase e ra qio vulavula. E ra qai veidretaka tiko na waqa lala oqo, e dua nai to na qio loa ka dua nai to na qio vula.
Ni ra donumaka na gusu ni Tobabasaga, era sa guce na qio vulavula, e ra sa qai biliga kina loma ni Tobabasaga na qio loaloa na waqa lala koya. Ni vo sara ga e lima na kalawa me kasa na waqa, rau qai basika mai e rua na qio katukatu ya tini. Dua e ka loaloa ka dua e ka vulavula, rau qai tabaka na vala. E tubu na ualoka ena loma ni Tobabasaga ka rauta na 20 na fiti na tubu ni wai ena loma ni macawa me yacova sara ga ni sa laki gogo na qio vulavula ka sa mani dro yani.
Sa qai kasa ena boto ni Tobabasaga, na ka e vaka nai rairai ni dua na kisi oqo, e 12 na fiti sukuwea na raba kei na kena balavu. Ni da raica e da sega ni kila se cava oya. E kaukauwa me vaka na kaukamea, e boi sigasiga sara mai vua na ika, ia e qai seyavu tiko yani vakamalua me vaka na sovu ka qai laki waicala vakadua ni oti e tolu na vula.
NA TAMATA VUKU ERA VAQAQARA
E RA VUKA E LOMA NI MACAWA
RA NUNUVA ENA LOMA NI WASAWASA
RA VAQARA VOLI NA KATO NI CAKAMANA
E RA YADRAVA NA BOGI KA SIGA VAKA
KA RA SEGA SEGA SARA NI KUNEA RAWA
NA WAQA NI KATO SA KUNE RAWA
NI KASA KOTO MAI NA BOTO NI TOBABASAGA
ME KUA NA IKA ENA WASAWASA
SE MANUMANU YAVA I VA E VANUA MAMACA
ME SESE KINA NODRA VAKASAMA
OQORI GA NA WAQA LALA NI KATO NI CAKAMANA
7. Ni oti na bose sa qai tekivu me vakauta na vunivola levu ni bose nai tukutuku matailalai ni veika kece sara sa tuvalaki tu me na qai vakayacori e Viti. Ka sa vakadeitaki me sa na dolavi na gauna kei Viti, oya me sana ka cecere duadua e Viti nai vakarau ni bula vakavanua vakaitaukei.
Na vakarautaki ni kena bula vaka I lavo, ia me ra na qai vude mamaca mai na veimataqali vatu talei kei na yaubula ka maroroya tu na Kalou ena vukuda na Kawa I Taukei, me na vakacicivi kina na Matanitu Vanua kei Viti. Na Lotu kei na Matanitu me rau qai moici kina I vakarau ni bula vakaitaukei dina kei Viti.
DURI CAKE MAI O LOGANIUA
SA VURA O VERETI MAI BUA
NA VUNIVOLA NI NODA VANUA
ME SOLIA NAI VOLA VUKAVUKA
ME VAKASITABATAKI NA TUTUNA
KENA WAQA AU SA MAI BASUKA
ME VOLAI KINA NA KA E VUQA
SA LEKALEKA WALE NA GAUNA
NA MATANITU, NA LOTU, NA BULA
SO TALE AU SEGA NI TUKUNA
ME QAI MACALA VAKAMALUA
NI MAI ROGOCA LEWA OQORI
NOQU OTA SA TABU NI SOGOTI
SA DOLA MEI VAKAOTIOTI
SA ROBOTA TU NA KOLONI
8. E na kuretaki Viti na uneune ni veisau. Sa vakasuka e Viti o vuravura, ni kena vakacaberi na gauna oqo e na vakasuka o vuravura mai vei Viti. E na qai liutaki Viti ga nai Taukei dina kei Viti, ka na qai basika na koula e ra binibini vakauma.
MOCELUTU I LOMANI VESIKULA
SA YAVAVALA MAI NA VANUA
ME SAINI O VATU NI URAURA
SA OTI NA GAUNA KEI VURAVURA
SA DOLAVI NA NODA GAUNA
KABI KI NA WAVU NA SEDE KOULA
NA MANUWA LEVU TAUDUA I NA VURAVURA
VULAGI ME RA VODO VAKUSAKUSA
ME SOLI NA TIKITE VAKADUA
SA VURA TU NA QASE ULU VULA
AU DRUKA E NA UMA NI KOULA
E RAVITA NA TUTUNA RUARUA
SA VUKI SAUMAKI KI DAKUNA
9. Na gauna oqo e na kida mai me vaka na mataka. E na cabe mai na kena I Volasiga, ka na lutu na kena buto ka na qai cabe muria mai na Matanisiga. E ra kaya na vuku, “E dina ga ni dau lutu na buto ni bera ni kida na mataka. E na yaco na dui yaloyalo ni kawa bula kei Viti”. Sa mani koto e dua nai vakaro vei ira na tamata lomalomarua, o ya ni ra na vakawabokotaki e vuravura.
AU TIKO MAI NA VATU NI SAQA
NA GAUNA SA VUNI RARAMA
ME KUNE E VITI NA KALOUGATA
SA DOLA E VITI NA KATO NI CAKAMANA
AU SA RUI YALO KATAKATA
SA VO NOQU I VAKAMACALA
KO I AU NA QASE TAWA MACALA
MEU RAUNITAKI VITI MADA
NA KOULA SA VOTU E NA DELANA
KA SA SEGA NI VUNITAKI RAWA
AU CURU MAI VALE VULAVULA
SA DURI NA I TITOKO KOULA
TIKITE NI GAUNA AU SA TAURA
ME KUA SARA NA LOMALOMARUA
DE DUA E KAVORO NA ULUNA
10. Na mesaia ni kena vakabulai na Kawa I Taukei o ya na Vanua. Na vanua e dua na I vakarau ni bula ka ra veisola tu e loma na: - vosavosa, sulusulu, kotikoti, vuvale, veiwekani kei na bula vakaitaukei dina kei Viti. Sa mani vaqarai e dua na turaga ni valu me mai yadrava na veisau oqo, o ya mai na bula vakavavalagi kina bula vakaitaukei dina kei Viti. Sa mani nanumi me laki kerei mai na qase mai Nailega. Sa mani yaco yani na vakatadumata kina nona I tikotiko mai na Waqalabata ka kainaki mai ni yali ka sega ni macala se na yasa I vuravura cava e tiko kina. Sa mani vakauti vei iratou na tabana ni talevoni nai tukutuku ni kena vaqarai na turaga oqo. Me ratou qiri ena talevoni ena vei yasai vuravura, ka mani ciqomi mai Masaila mai Jamani ni tiko e na dua na vale taba lima ni vakadidike ni livaliva. Sa mani ciqoma na kerekere yani e Viti. Sa qai kauti ira mai e 5,415 na ovisa main a vei yasai vuravura me ra mai yadrava na veisautaki ni bula vakavavalagi kina bula vakaitaukei dina kei Viti.
TALIKARAVU AU VOSA KINA
AU VIA VOSA I MASAILA
TIKO E KERI O KOYA NA DRIKA
SA YALI YANI E NA VICA NA SIGA
E SAUMA NA VOSA O KOYA DINA
SA DURI TU E NA VALE TABA LIMA
KEI KOYA NOQU GONE NI IDIA
ME KUA NA NUINUI CALA KINA
E NA VUKU NI KATO NI LIVALIVA
MO DOLAVA, MO BASUKA, MO RAICA
LIMA NA UDOLU E VA E TINIKALIMA
NA OVISA AU MAI KAUTI IRA
ME LAKI YADRAVA NA PASIFIKA
VAKARAU DURI NA MESAIA
11. E toboki ka vesuki koso e dua nai tukutuku vuni. E toboka ka vakauta voli e dua na turaga na yacana o Misi Voreqe. Na bose vuni koya e caka vuni tiko e na loma ni Matanitu ka sa buki tiko kina e dua na vere ca o ya me ra sa vagalalataki nai Taukei ni Qele kei Viti ka me ra vakauti sara ki Rotuma. Me ra na qai taukena kece na dau ni bisinisi na veimataqali vatu talei e ra bini ka sura tu e na vanua ko Viti kei na I yaubula kece e ra tu e na loma ni qele kei na boto ni sauloa mai wasawasa.
MEU TUKUNA E DUA NA BOSE DUKA
O MISI VOREQE E MAI KAUTA (Commodore Voreqe Bainimarama)
O VITI ME LAUVANA VAKADUA
NA LEWENA ME RA BIU KI ROTUMA
ME TAURI RAWA KINA NA KOULA
SA SINAI NA NODA VANUA
NA MATANITU SA VAKAVUNA
OQO NA KA VUNI AU VIA TUKUNA
NI ROGOCA NA MALA NI NOQU VOSA
NI MASUTA NA KALOU KO JIOVA
ME SOLIA VEI KEDA NA LOLOMA
NA LEWA NI KALOU SA DOLA
12. Nai vakatakilakila ni gauna me na vakadinadinataka ko vuravura taucoko ni sa na cabe mai na gauna ni Kawa I Taukei e Viti. E rua mai nai vakatakilakila ni sa vakarau cabe na gauna oqo:
(1) E na levu sara na koula e na cabe e na veiyasai Viti.
(2) E na yaco e dua na dausiga levu sara e na veiyasai vuravura.
E na qai cabe cake na noda dela ni gauna na Kawa I Taukei. E da na qai liutaki Viti me yacova ni rusa na vuravura.
YADRA CALA NI CILA NA VULA
ME ROROGO TIKO NA DOMO NI UA
SOKO CAKE NA KOLA NI VURAVURA
RA USANA TU NA UMA NI KOULA
RA TALACA YANI E VEIVANUA
SAI KOYA NA DOLA NI GAUNA
AU TIKO E VALE NI BULI VEVA
KACIVAKI NI LUTU NA BOGILEKA
NA VEIMATANITU SA LEQA
E RA SA BIUTA TANI NA LUVEDRA
E NA VUKU NI KAKANA SA SEGA
ME TABAKI NA KENA NIUSIVEVA
ME KILA NA TUI NA NODRA LEQA
TUBU CAKE SA SEGA VEI KEDA
CAGI O VURAVURA I NA CEVA
VOSA CAKE MAI NA KAI TIMEKA
WARAKA NA GAUNA SA BERA
E NA OTI KINA NOMUNI LEQA
13. Ni sa oti na bose e ra sa mani gole vata kece na Vu kei Viti me ra laki moce ki Uluivuda, na nona vanua na gone turaga na Qiovula. Ni ra yadra e na mataka sa mani kaya o Tininilewa me ra laki moce ki Navosa me ra laki waraka kina na nona gauna e dua na turaga sucu vakatamata. Me na qai vakacabera ka vakadeitaka na gauna kei Viti e na ligana na Kawa I Taukei ka ni sa lumuti koya oti tu na Kalou ko Jiova.
SA BIU KO VATUNIURAURA
VOSA CAKE TU KO NAULUMATUA
ME RA SA CAVU YANI RA YAVUSA
ME RA LAKI MOCE KI ULUIVUDA
NA NONA VANUA NA QIOVULA
NODRA YADRA CAKE NI SA MATAKA
RA SA NA CABETA CAKE NA DELANA
VOSA CAKE O I TINI NI LEWA
ME DA LAKI MOCE KI NAVOSA
ME DA WARAKA NA GAUNA NEI SALABABA
14. Nai talanoa oqo e lako mai e na veivakadonui ni Kalou levu ko Jiova, ka mai vakadewataka na nodra turaga levu duadua na Kalou Vu kei na tamata, ka buli koya na Kalou me nona na Sau kei na Mana vakalou e tiko e Viti.
AU LUTU DRA KAU KUNE RAWA
TINAQU TU E DUA NA MARAMA
VALE ILOILO AU LAKI TAWANA
NOQU TIKO NA LOMANI MACAWA MEU I DEWADEWA
NI KALOU KINA BULA VAKATAMATA
AU KALOU VU KAU VOSA MANA
VEI VU KECE AU TAURA VATA
AU SA LEWAI IRA KECE SARA
LEWA NA VU KEI NA TAMATA
NA KALOU BULA E SOLIA RAWA
SA SAINITAKA KINA NA YACANA
NI MAI ROGOCA AU SA TUKUNA
SAI AU NA QASE ULUVULA
VODI VEI AU NA LAWA E VUQA
VODI TALEGA NA DAKAI NI VANUA
TIKO MAI CAKE NA KALOU BULA
KOI AU KA TIKO VOLI E RUKUNA
AU SA TAGANE KAU NABA DUA
NA VUCU OQO E A VAKADEWATAKA O MALELI MATAKULA (NO.1)
NA OVISA LEVU NI NODA VANUA
NA TAMANA O BOLANAVURAVURA
GANEI ADI SOVANATABUA
YADRA TIKO E MATANIKATUBA
NA LEWA NI BOSE KA SA VESUKA
NA KENA LAWA NA ‘MATE KEI NA BULA’
NI MAI ROGOCA ME TUKUNI YANI
NOQU CAKACAKA SA DREGATI
BOSE NI GAUNA ME MAI DOLAVI
SA TABU SARA NI LAUSAQATI
ME LAVETI TU KO VITI AILADI
LUTU DROMU TU NI VUQA NA YABAKI
NI RA BUTURAKA TU NA KAITANI
2. Na dolavi ni bose oqo era tiko kece kina na Vu kei Viti, e rau bau tiko tale ga kina na turaga veitacini oya oi rau na Ciri, qai bera mai e dua na marama levu ka tinadra na koula kece kei vuravura. Sa mani lewai me rube na bose me rua na siga, ka me waraki na marama levu oqo ko Tinanikoula.
KEIMAMI SA TIKO MAI BUA
KEI IRA KECE NA VU NI VANUA
KA SA DOLA NA BOSE NI GAUNA
RAU TIKO KINA NA TURAGA RUA
SA YALI TU O TINANIKOULA
VAKARUBE NA BOSE KA SIGA RUA
NA LEWA NEI KOYA NA MATUA
SA VURA TU O TINANIKOULA
NA MARAMA SAU NI NODA VANUA
NA WA NI BIUKILA E YALUMA
E VAKATAGIA VAKAMALUA
VAKAROKOROKO NA SIGA NIKUA
KA TEKI CUVA NA VU NI VANUA
3. E mani vosa na Turaga nai Liuliu levu kei Viti ko Ratu Waicalanavanua ka tamadrau na Ciri. E ra mani kaya tiko ni sa matua na koula kei Viti, ia me ra vakagalalataki mada na vulagi e ra mai qara bisinisi tiko e Viti, ka ni sai ira ga oqo na dau veivakaisini.
NA TUI KO WAICALA KA TUKUNA
KO I AU NA BOSO NI NODA VANUA
NA NOQU VOSA E LUTU VAKAUMA
NA DELAI VITI KA SA LUTUKA
AU MANI VUKICA NA KENA GAUNA
OSODRIGI TU NA UMA NI KOULA
I RAGONE ME KUA NA VAKASUKA
ME TUKI NA KISI NA SIGA NIKUA
VAKARAUBUKA LIMA NA MINITI (2000 COUP)
VOSA CAKE TU KO NAITINI (Ilikimi Naitini)-George Speight
ME RUBE MADA NA BOSE KEI VITI
AU MANI VODOKA NA LAWA VIRIKI
I KARUA NA SEKODI MINITI
AU MANI SOLIA NODRA NOTISI
ME RA TOKITAKI NA TIKO E VITI
VULAGI KECE ME TOKI LAIVI
ME SOGOTI KECE NODRA BISINISI
NI RA SOGOTA NA LEWA KEI VITI
ME DA LUTU SOBU ME NODRA NA WINI
4. Sa mani rivarivabitaki de yaco e dua nai valu vei ira na kawa bula kei Viti. Sa mani kaya o Ratu Waicalanavanua me ra mai vakatarogi se o cei ena rawa ni vala ena vukuda na kawa bula kei Viti raraba. Rau mani bole e rua na turaga dau vala o Tuirevurevu na qaqa mai Narokorokoyawa, e bolea me nona duadua ga na vala ena vanua mamaca kei na maliwa lala.
Na kena I karua ko Misijiale Komaiwai ka yacana kilai levu tu me ko Dakuwaqa. Sa nona duadua ga na vala ena loma ni wasawasa.
TALANOA NI GAUNA SOGOTUBU MADA
ME RA BOSEVATA NA VU MAKAWA
NA VOSA NI BOLE RA SA CAKAVA
ME RA BOLE I MATAI WAICALA
BOLE CAKE E DUA NA TURAGA
TUIREVUREVU DINA QORI NA YACANA
NOQU KORO O NAROKOROKOYAWA
LAIONE NI VANUA MAMACA
IKELI VUKA I NA MACAWA
VEI KA KECE AU DAU CATAKA
BOLE TALE E DUA NA TURAGA
NA YACAQU O I AU O DAKUWAQA
NOQU TIKO NA LOMA NI WASAWASA
VEI KA KECE AU DAU SAGATA
NA MELISITIMA NA MANUWA
NA SAMARINI BAU VATA KAYA
AU TILOMA BULABULA NA TAMATA
NA KAUKAMEA AU QURULAKA
NI MAI ROGOCA NI VAKASARAVA
AU SA CICI KA KUSA RAWA
QIQI NI VALU AU TABELAKA
AU TAURA KAU VOROVOROLAKA
SAU NEI TAMAQU KAU BOLETAKA
AU KILA NA KALOU DINA SARA
NA TAMATA KECE AU TAWA OKATA
VODI VEI AU NA UMA VARASA
5. E ra sa mani lomavata me sa dolavi na mana kei Viti. E rau sa mani tarogi na Ciri. Sa e vei na kato ni cakamana kei Viti? E rau mani kaya ni rau vakalutuma sara tu mai na wai cevata. Sa mani kaya vei rau ko Waicalanavanua, “Drau rogoca na nodra lewa ni bose na Vu kei Viti. Mo drau laki kauta mai na kato ni cakamana ena kena gauna totolo duadua ka me mai dolavi na veivakatorocaketaki vei ira na kawa bula kei Viti. Ke sega, drau na totogi mate”. Rau sa loma leqa na Ciri se o cei me na vukei rau e na cakacaka dredre oqo, ka ni yadravi tiko na kato ni cakamana e na ligadra na sotia qaqa mai na wai cevata. Rau sa mani vaqara e dua na turaga me vukei rau e na cakacaka dredre ka vakarisiate oqo. Rau sa mani gole ki Nailega mai Wainibuka me rau laki kerea na qase mai Nailega.
NA TAMATA VUKU E RA VAQAQARA
E RA VUKA I LOMANI MACAWA
RA NUNUVA NA LOMANI WASAWASA
RA VAQARA VOLI NA KATO NI CAKAMANA
E RA YADRAVA NA BOGI KA SIGAVAKA
KA RA SEGA SEGA SARA NI KUNEA RAWA
NA WAQA NI KATO SA KUNE RAWA
NI KASA KOTO MAI NA BOTO NI TOBABASAGA
ME KUA NA IKA E NA WASAWASA
SE MANUMANU E NA VANUA MAMACA
ME SESE KINA NA NODRA VAKASAMA
Oqori ga na waqa lala ni kato ni cakamana. Na yacana o Diliwanivalu, e qase ulucou ka se sucu kaya ga mai na nona cou. E turaga qaqa ka dau tu taudua voli ga. E Turaga Sau ka dau cakamana tale ga. Na sau kei na mana tiko vua ni sili mai Nailega e suka cake na Wainibuka ka laki luvu sara kina o Nakauvadra.
Rau sa mani vakasavuya vakavanua na nodrau kerekere, ka sa mani vakadonuya na qase mai Nailega. Me laki waraki koya ko Dakuwaqa mai Yasawa me yadrava tiko na yasa ni wasawasa koya.
Sa mani gole cake ki Igiladi na qase mai Nailega ka vodoka cake e dua na manuwa lailai na yacana na Senirosi. Na manuwa oqo e manuwa mai Natobabasaga e na baravi kei Nakorotubu e na yasana ko Ra. E rua ga na siga na soko ni manuwa oqo sa kele mai Lodoni, sobu ki vanua na qase mai Nailega ka vukici koya me vaka e dua na gone yalewa yabaki tinikawalu. Sa mani gole cake vua na Tui ko Kinijioji ka kerea na luvena yalewa me laki vakadinadinataka na nona I lakolako kina Saucapole. Sa mani sainitaka na nona I vola ni curu vanua, ka biuti Lodoni e na walu na kaloko ena mataka lailai, gole kina wai cevata, taura na kato ni cakamana ka gole lesu mai ki Viti. Qai dromu na siga sa rau sota kei Dakuwaqa mai Yasawa.
BIUTA NA WAVU NA SENIROSI
SAQA NA MUA O LODONI
LODONI AU TIKO VOLI KINA
KINIJIOJI AU VIA RAICA
NA LUVENA ME NOQU VAKADINADINA
BIUTI LODONI ENA WALU
NA WAI CEVATA SA KABUKABU
AU SAGA VOROKA NA WAI CEVATA
AU TAURA NA KATO NI CAKAMANA
AU BIUTA I LOMA NI NOQU WAQA
AU SOLIA KECE NOQU KATAKATA
DROMU NA SIGA MAI YASAWA
TIKO KINA NA VUKE YADRA
NI MAI ROGO NI VAKASARAVA
O AU NA TAGANE NI LOMA NI WASAWASA
O CEI TALE E MAI VIA VALA
MEU BIUTA RUARUA I TUBA NA YALOKA NI MATANA
IRA NA MIMIRA NA NONA GACAGACA
6. Sa kau kina vale ni bose mai Bua na kato ni cakamana. Sa qai vakacirimi na kena waqa. E ra biliga tu mai na qio vakaitamera, dua na wase e ra qio loaloa, ka dua nai wase e ra qio vulavula. E ra qai veidretaka tiko na waqa lala oqo, e dua nai to na qio loa ka dua nai to na qio vula.
Ni ra donumaka na gusu ni Tobabasaga, era sa guce na qio vulavula, e ra sa qai biliga kina loma ni Tobabasaga na qio loaloa na waqa lala koya. Ni vo sara ga e lima na kalawa me kasa na waqa, rau qai basika mai e rua na qio katukatu ya tini. Dua e ka loaloa ka dua e ka vulavula, rau qai tabaka na vala. E tubu na ualoka ena loma ni Tobabasaga ka rauta na 20 na fiti na tubu ni wai ena loma ni macawa me yacova sara ga ni sa laki gogo na qio vulavula ka sa mani dro yani.
Sa qai kasa ena boto ni Tobabasaga, na ka e vaka nai rairai ni dua na kisi oqo, e 12 na fiti sukuwea na raba kei na kena balavu. Ni da raica e da sega ni kila se cava oya. E kaukauwa me vaka na kaukamea, e boi sigasiga sara mai vua na ika, ia e qai seyavu tiko yani vakamalua me vaka na sovu ka qai laki waicala vakadua ni oti e tolu na vula.
NA TAMATA VUKU ERA VAQAQARA
E RA VUKA E LOMA NI MACAWA
RA NUNUVA ENA LOMA NI WASAWASA
RA VAQARA VOLI NA KATO NI CAKAMANA
E RA YADRAVA NA BOGI KA SIGA VAKA
KA RA SEGA SEGA SARA NI KUNEA RAWA
NA WAQA NI KATO SA KUNE RAWA
NI KASA KOTO MAI NA BOTO NI TOBABASAGA
ME KUA NA IKA ENA WASAWASA
SE MANUMANU YAVA I VA E VANUA MAMACA
ME SESE KINA NODRA VAKASAMA
OQORI GA NA WAQA LALA NI KATO NI CAKAMANA
7. Ni oti na bose sa qai tekivu me vakauta na vunivola levu ni bose nai tukutuku matailalai ni veika kece sara sa tuvalaki tu me na qai vakayacori e Viti. Ka sa vakadeitaki me sa na dolavi na gauna kei Viti, oya me sana ka cecere duadua e Viti nai vakarau ni bula vakavanua vakaitaukei.
Na vakarautaki ni kena bula vaka I lavo, ia me ra na qai vude mamaca mai na veimataqali vatu talei kei na yaubula ka maroroya tu na Kalou ena vukuda na Kawa I Taukei, me na vakacicivi kina na Matanitu Vanua kei Viti. Na Lotu kei na Matanitu me rau qai moici kina I vakarau ni bula vakaitaukei dina kei Viti.
DURI CAKE MAI O LOGANIUA
SA VURA O VERETI MAI BUA
NA VUNIVOLA NI NODA VANUA
ME SOLIA NAI VOLA VUKAVUKA
ME VAKASITABATAKI NA TUTUNA
KENA WAQA AU SA MAI BASUKA
ME VOLAI KINA NA KA E VUQA
SA LEKALEKA WALE NA GAUNA
NA MATANITU, NA LOTU, NA BULA
SO TALE AU SEGA NI TUKUNA
ME QAI MACALA VAKAMALUA
NI MAI ROGOCA LEWA OQORI
NOQU OTA SA TABU NI SOGOTI
SA DOLA MEI VAKAOTIOTI
SA ROBOTA TU NA KOLONI
8. E na kuretaki Viti na uneune ni veisau. Sa vakasuka e Viti o vuravura, ni kena vakacaberi na gauna oqo e na vakasuka o vuravura mai vei Viti. E na qai liutaki Viti ga nai Taukei dina kei Viti, ka na qai basika na koula e ra binibini vakauma.
MOCELUTU I LOMANI VESIKULA
SA YAVAVALA MAI NA VANUA
ME SAINI O VATU NI URAURA
SA OTI NA GAUNA KEI VURAVURA
SA DOLAVI NA NODA GAUNA
KABI KI NA WAVU NA SEDE KOULA
NA MANUWA LEVU TAUDUA I NA VURAVURA
VULAGI ME RA VODO VAKUSAKUSA
ME SOLI NA TIKITE VAKADUA
SA VURA TU NA QASE ULU VULA
AU DRUKA E NA UMA NI KOULA
E RAVITA NA TUTUNA RUARUA
SA VUKI SAUMAKI KI DAKUNA
9. Na gauna oqo e na kida mai me vaka na mataka. E na cabe mai na kena I Volasiga, ka na lutu na kena buto ka na qai cabe muria mai na Matanisiga. E ra kaya na vuku, “E dina ga ni dau lutu na buto ni bera ni kida na mataka. E na yaco na dui yaloyalo ni kawa bula kei Viti”. Sa mani koto e dua nai vakaro vei ira na tamata lomalomarua, o ya ni ra na vakawabokotaki e vuravura.
AU TIKO MAI NA VATU NI SAQA
NA GAUNA SA VUNI RARAMA
ME KUNE E VITI NA KALOUGATA
SA DOLA E VITI NA KATO NI CAKAMANA
AU SA RUI YALO KATAKATA
SA VO NOQU I VAKAMACALA
KO I AU NA QASE TAWA MACALA
MEU RAUNITAKI VITI MADA
NA KOULA SA VOTU E NA DELANA
KA SA SEGA NI VUNITAKI RAWA
AU CURU MAI VALE VULAVULA
SA DURI NA I TITOKO KOULA
TIKITE NI GAUNA AU SA TAURA
ME KUA SARA NA LOMALOMARUA
DE DUA E KAVORO NA ULUNA
10. Na mesaia ni kena vakabulai na Kawa I Taukei o ya na Vanua. Na vanua e dua na I vakarau ni bula ka ra veisola tu e loma na: - vosavosa, sulusulu, kotikoti, vuvale, veiwekani kei na bula vakaitaukei dina kei Viti. Sa mani vaqarai e dua na turaga ni valu me mai yadrava na veisau oqo, o ya mai na bula vakavavalagi kina bula vakaitaukei dina kei Viti. Sa mani nanumi me laki kerei mai na qase mai Nailega. Sa mani yaco yani na vakatadumata kina nona I tikotiko mai na Waqalabata ka kainaki mai ni yali ka sega ni macala se na yasa I vuravura cava e tiko kina. Sa mani vakauti vei iratou na tabana ni talevoni nai tukutuku ni kena vaqarai na turaga oqo. Me ratou qiri ena talevoni ena vei yasai vuravura, ka mani ciqomi mai Masaila mai Jamani ni tiko e na dua na vale taba lima ni vakadidike ni livaliva. Sa mani ciqoma na kerekere yani e Viti. Sa qai kauti ira mai e 5,415 na ovisa main a vei yasai vuravura me ra mai yadrava na veisautaki ni bula vakavavalagi kina bula vakaitaukei dina kei Viti.
TALIKARAVU AU VOSA KINA
AU VIA VOSA I MASAILA
TIKO E KERI O KOYA NA DRIKA
SA YALI YANI E NA VICA NA SIGA
E SAUMA NA VOSA O KOYA DINA
SA DURI TU E NA VALE TABA LIMA
KEI KOYA NOQU GONE NI IDIA
ME KUA NA NUINUI CALA KINA
E NA VUKU NI KATO NI LIVALIVA
MO DOLAVA, MO BASUKA, MO RAICA
LIMA NA UDOLU E VA E TINIKALIMA
NA OVISA AU MAI KAUTI IRA
ME LAKI YADRAVA NA PASIFIKA
VAKARAU DURI NA MESAIA
11. E toboki ka vesuki koso e dua nai tukutuku vuni. E toboka ka vakauta voli e dua na turaga na yacana o Misi Voreqe. Na bose vuni koya e caka vuni tiko e na loma ni Matanitu ka sa buki tiko kina e dua na vere ca o ya me ra sa vagalalataki nai Taukei ni Qele kei Viti ka me ra vakauti sara ki Rotuma. Me ra na qai taukena kece na dau ni bisinisi na veimataqali vatu talei e ra bini ka sura tu e na vanua ko Viti kei na I yaubula kece e ra tu e na loma ni qele kei na boto ni sauloa mai wasawasa.
MEU TUKUNA E DUA NA BOSE DUKA
O MISI VOREQE E MAI KAUTA (Commodore Voreqe Bainimarama)
O VITI ME LAUVANA VAKADUA
NA LEWENA ME RA BIU KI ROTUMA
ME TAURI RAWA KINA NA KOULA
SA SINAI NA NODA VANUA
NA MATANITU SA VAKAVUNA
OQO NA KA VUNI AU VIA TUKUNA
NI ROGOCA NA MALA NI NOQU VOSA
NI MASUTA NA KALOU KO JIOVA
ME SOLIA VEI KEDA NA LOLOMA
NA LEWA NI KALOU SA DOLA
12. Nai vakatakilakila ni gauna me na vakadinadinataka ko vuravura taucoko ni sa na cabe mai na gauna ni Kawa I Taukei e Viti. E rua mai nai vakatakilakila ni sa vakarau cabe na gauna oqo:
(1) E na levu sara na koula e na cabe e na veiyasai Viti.
(2) E na yaco e dua na dausiga levu sara e na veiyasai vuravura.
E na qai cabe cake na noda dela ni gauna na Kawa I Taukei. E da na qai liutaki Viti me yacova ni rusa na vuravura.
YADRA CALA NI CILA NA VULA
ME ROROGO TIKO NA DOMO NI UA
SOKO CAKE NA KOLA NI VURAVURA
RA USANA TU NA UMA NI KOULA
RA TALACA YANI E VEIVANUA
SAI KOYA NA DOLA NI GAUNA
AU TIKO E VALE NI BULI VEVA
KACIVAKI NI LUTU NA BOGILEKA
NA VEIMATANITU SA LEQA
E RA SA BIUTA TANI NA LUVEDRA
E NA VUKU NI KAKANA SA SEGA
ME TABAKI NA KENA NIUSIVEVA
ME KILA NA TUI NA NODRA LEQA
TUBU CAKE SA SEGA VEI KEDA
CAGI O VURAVURA I NA CEVA
VOSA CAKE MAI NA KAI TIMEKA
WARAKA NA GAUNA SA BERA
E NA OTI KINA NOMUNI LEQA
13. Ni sa oti na bose e ra sa mani gole vata kece na Vu kei Viti me ra laki moce ki Uluivuda, na nona vanua na gone turaga na Qiovula. Ni ra yadra e na mataka sa mani kaya o Tininilewa me ra laki moce ki Navosa me ra laki waraka kina na nona gauna e dua na turaga sucu vakatamata. Me na qai vakacabera ka vakadeitaka na gauna kei Viti e na ligana na Kawa I Taukei ka ni sa lumuti koya oti tu na Kalou ko Jiova.
SA BIU KO VATUNIURAURA
VOSA CAKE TU KO NAULUMATUA
ME RA SA CAVU YANI RA YAVUSA
ME RA LAKI MOCE KI ULUIVUDA
NA NONA VANUA NA QIOVULA
NODRA YADRA CAKE NI SA MATAKA
RA SA NA CABETA CAKE NA DELANA
VOSA CAKE O I TINI NI LEWA
ME DA LAKI MOCE KI NAVOSA
ME DA WARAKA NA GAUNA NEI SALABABA
14. Nai talanoa oqo e lako mai e na veivakadonui ni Kalou levu ko Jiova, ka mai vakadewataka na nodra turaga levu duadua na Kalou Vu kei na tamata, ka buli koya na Kalou me nona na Sau kei na Mana vakalou e tiko e Viti.
AU LUTU DRA KAU KUNE RAWA
TINAQU TU E DUA NA MARAMA
VALE ILOILO AU LAKI TAWANA
NOQU TIKO NA LOMANI MACAWA MEU I DEWADEWA
NI KALOU KINA BULA VAKATAMATA
AU KALOU VU KAU VOSA MANA
VEI VU KECE AU TAURA VATA
AU SA LEWAI IRA KECE SARA
LEWA NA VU KEI NA TAMATA
NA KALOU BULA E SOLIA RAWA
SA SAINITAKA KINA NA YACANA
NI MAI ROGOCA AU SA TUKUNA
SAI AU NA QASE ULUVULA
VODI VEI AU NA LAWA E VUQA
VODI TALEGA NA DAKAI NI VANUA
TIKO MAI CAKE NA KALOU BULA
KOI AU KA TIKO VOLI E RUKUNA
AU SA TAGANE KAU NABA DUA
NA VUCU OQO E A VAKADEWATAKA O MALELI MATAKULA (NO.1)
Subscribe to:
Posts (Atom)